Węgiel kamienny czy brunatny to skały osadowe, które powstały ze szczątków roślinnych, nie mających dostępu do powietrza – a więc do niezbędnego w ich egzystencji tlenu. Węgiel wydobywać można dwiema metodami: albo głębinową albo odkrywkową. Skały te wykorzystuje się w różnych gałęziach przemysłu, ale najbardziej kojarzy się je ze spalaniem – które daje potrzebne ciepło (energię). Niekiedy węgiel jest nazywany czarnym złotem – między innymi dlatego, że jest niezwykle cennym źródłem energii, jednak nie tylko.
Czym dokładnie jest węgiel?
Węgiel, który służy głównie jako paliwo (w przemyśle energetycznym), jest nieodnawialnym źródłem energii. Ta skała osadowa, powstająca ze szczątków roślinnych, ma dwa najpowszechniej wykorzystywane typy, to znaczy:
- Węgiel kamienny. Powstawał on głównie w epoce karbonu (to znaczy w erze paleozoicznej). Ta zwarta i krucha skała osadowa zawiera 75-97% czystego węgla (będącego pierwiastkiem chemicznym). Węgiel kamienny jest czarny, ma matową (z delikatnymi połyskami) powierzchnię oraz czarną rysę. W trakcie spalania zapewnia długi oraz niezwykle świetlisty płomień. W Polsce węgiel kamienny wydobywany jest przede wszystkim na Dolnym i Górnym Śląsku, ale też na Lubelszczyźnie. Na całym świecie pozyskuje się go dwoma metodami:
Odkrywkową – która jest tańsza: generowane przez nią koszty to kilka euro za tonę węgla. Obejmuje ona zazwyczaj węgiel znajdujący się dość płytko pod ziemią i generuje dość duże zniszczenia środowiska naturalnego. Metodę te stosuje się głównie w Australii oraz Stanach Zjednoczonych.
Głębinową – przy niej koszty wydobycia sięgają ponad 150 euro za tonę surowca. Wydobywany surowiec znajduje się najczęściej ponad kilometr pod powierzchnią ziemi. Ta metoda obejmuje prawie połowę wydobycia węgla na świecie (w Afryce, Azji oraz Europie).
Warto wiedzieć, że węgiel kamienny jest w Polsce surowcem strategicznym, ponieważ zaspokaja ponad połowę zapotrzebowania energetycznego w kraju. Do tego polskie zasoby tego węgla należą do jednych z największych w Europie.
- Węgiel brunatny. Tworzył się on ze szczątków roślin w neogenie, czyli w erze kenozoicznej. Zawiera 62−75% czystego węgla, a jego wartość opałowa waha się od 7,5 do 21 MJ/kg. Węgiel brunatny dzieli się na:
a) miękki – lignitowy, który wydobywa się głównie w kopalniach odkrywkowych,
b) twardy, najczęściej wydobywany w kopalniach podziemnych.
Kiedy węgiel brunatny jest mokry, to w czasie transportu może zbić się w trudną do rozdzielenia masę. Dlatego też zazwyczaj użytkowany jest na rynkach lokalnych: elektrownie opalane węglem brunatnym najczęściej stawia się w pobliżu jego złóż.
Węgiel najczęściej sprzedawany jest „na tony”, jednak do użytku w domach prywatnych bardzo często używany jest także węgiel workowany (w kilkudziesięciu kilogramowych workach). Jest to opcja bardzo wygodna: jeśli chodzi o zakup, transport oraz składowanie opału.
Dlaczego węgiel nazywa się czarnym złotem?
Węgiel jest niezwykle cennym i nieodnawialnym źródłem energii, a zarazem surowcem pochodzenia naturalnego. Jest on także bardzo ważny w rozwoju gospodarczym krajów (oczywiście także Polski). Z tych właśnie względów bywa on porównywany do najcenniejszego kruszcu -jakim jest złoto, bo jest dla wielu państw równie cenny. Ze względu na swoją barwę, węgiel jest zaś określany mianem czarne złoto. Wyczerpanie zasobów tego surowca – służącego do produkcji energii -spowodowałoby konieczność pozyskania alternatywnego źródła, a to mogłoby stać się problematyczne, a przede wszystkim kosztowne.
Obecnie to czarne złoto pozwala na działanie wielu kopalni (szczególnie dlatego, że w ostatnich latach nastąpił powrót koniunktury na węgiel). Do działania powróciły (dzięki inwestorom) kopalnie wcześniej zamknięte, gdzie wprowadzono np. ograniczenie przywilejów górniczych oraz zmiany modelu wydobywczego. Nie da się także ukryć, że czarne złoto jakim jest węgiel, pozwala również na prowadzenie intratnych interesów. Odpowiednio zarządzana kopalnia stać się może bowiem doskonałym przedsiębiorstwem. Trzeba też dodać, że o wartości węgla świadczy również trudny, mozolny, a czasem także niebezpieczny proces jego wydobywania.
Oczywiście popyt na dany surowiec zależny jest od rodzaju paliwa i branż jakie go zużywają: wpływ ma więc na niego koniunktura gospodarcza. Warto tutaj zaznaczyć, że Polska jest jednym z największym producentów węgla kamiennego w Unii Europejskiej. Polskie czarne złoto (przede wszystkim to ze Śląska) sprawiło, że nasz kraj z rolniczego mógł stać się państwem przemysłowo-rolniczym. Jeszcze na początku XX wieku eksport węgla stał się głównym dochodem polskiej gospodarki. W latach 80. XX wieku sprzedaż węgla do państw zachodnich sprawiła zaś, że pojawiły się pieniądze: najpierw na odbudowę, a później na rozbudowę Polski. Czarne złoto pozwoliło więc na skuteczny rozwój naszego kraju.
